Zdarzają się takie sytuacje, które nas poruszają i uruchamiają. Ostatnio moje oburzenie wywołała relacja dziennikarza TVP, który wyemitował materiał przedstawiający motocyklistów zatrzymujących się i ostrzeliwujących jakiś budynek w Szwecji. Komentarz jednoznacznie sugerował, że jest to film nakręcony przez świadka wydarzenia, a tego typu napady są tam codziennością. Film sugerował, że akty terroru wynikają z przyjęcia wielu uchodźców. Potem okazało się, że były to urywki serialu fabularnego. Fikcyjne sceny miały przekonać widza, że taka jest rzeczywistość w Szwecji.

Często powtarzamy sentencję, nota bene boleśnie prawdziwą: „wielokrotnie powtarzane kłamstwo staje się prawdą”. Oczywiście kłamstwo pozostaje kłamstwem, a prawda prawdą, ale w świadomości kolejnych słuchaczy kłamstwo zaczyna funkcjonować jako prawda. Nieprzypadkowo specjaliści od manipulowania tłumem inwestują w ciągłe powtarzanie fałszywych informacji jako prawdziwych. Pierwszą reakcją słuchaczy jest oburzenie „jak tak można” ale po kolejnych powtórzeniach pojawia się zobojętnienie, a w konsekwencji zaczyna się zacierać granica między prawdą a fałszem. Wreszcie docieramy do punktu, że powszechnie uznaje się za prawdę to, co było fałszem. Cel zostaje osiągnięty.

Niestety wszystkim nam zdarza się kłamać. Chyba nikt nie jest wolny od tej przywary, choć część z nas stara się tego nie robić, a druga część używa kłamstwa jako swoistego narzędzia w codziennym życiu.

Dlaczego kłamiemy? Przyczyn może być bez liku. Czasami chodzi o to, aby nie ujawniać informacji, których się wstydzimy. Wiemy, że powiedzenie prawdy postawi nas w niekorzystnym świetle, więc świadomie trochę koloryzujemy rzeczywistość lub podajemy całkowicie fałszywe informacje. Innym powodem może być chęć uzyskania czegoś konkretnego. Przykłady z życia można mnożyć. Choć oczywiście każde kłamstwo jest naganne to często staramy się znaleźć jego uzasadnienie. Kłamanie jest takie ludzkie.

Nie mogę jednak pogodzić się i zaakceptować faktu, że ktoś świadomie, z premedytacją wykorzystuje kłamstwo do realizowania swoich celów. Zastanawiam się jakbym się poczuł, gdybym – będąc Brytyjczykiem, usłyszał, z ust głównych propagatorów brexitu, że przed referendum w sprawie członkostwa Wielkiej Brytanii w UE – kłamali. Kłamstwa wpłynęły na poglądy wielu głosujących.

Nie akceptuję kłamstwa jako narzędzia do uprawiania polityki. Zastanawiam się, czy przypadkiem osoba używająca nieprawdziwych argumentów, po czasie sama zaczyna w nie wierzyć. Czyli znajduje się w takim stanie zacietrzewienia i zaangażowania w jakąś sprawę, że przekazując kłamstwa uznaje je za prawdę. Wydarzyło się? Nie, ale mogło się wydarzyć, a więc wydarzyło się!

Współcześnie bardzo łatwo, dostępnymi środkami technicznymi manipulować wypowiedziami ludzi, robić fotomontaże itd.. Można też je odpowiednio skomentować i jednocześnie zwielokrotnić oddziaływanie poprzez zapłacenie tym, którzy powtarzają spreparowane „informacje”.

Brudna polityka, brudne metody sprawiają, że wielu ucieka od nich i zamyka się w swoim świecie. Niestety nie da się uciec na bezludną wyspę. Historia pokazuje, że bezczynność wielu pozwoliła innym doprowadzić do takiej sytuacji, która zniszczyła życie wszystkim. (Mam namyśli np. wybuch II wojny światowej.)

Najniebezpieczniejszymi kłamcami są fanatycy, w tym także, a może przede wszystkim fanatycy religijni. Poczucie misji wprowadzania jakieś „wielkiej idei” daje poczucie bezkarności i zgody na bycie ponad prawem. Często powołują się na zasadę „cel uświęca środki”. Podkreślają, że nawet jeśli coś jest zakazane i złe to im wolno, bo są “wybranymi”.

Gdy myślę o kłamstwie przypominają się mi słowa z listu do Efezjan: „Przeto, odrzuciwszy kłamstwo, mówcie prawdę, każdy z bliźnim swoim, bo jesteśmy członkami jedni drugich.(4,25)”

Sądzę, że mówienie prawdy zawsze wymaga odwagi. Lecz mówienie prawdy musi być czasami połączone z mądrością i delikatnością. Łatwo wyobrazić sobie lekarza, który obwieszcza diagnozę będącą wyrokiem śmierci. Bardzo łatwo spowodować załamanie u kogoś, kto nie jest gotowy, by usłyszeć: „został panu jakiś miesiąc życia”. Z drugiej jednak strony mądre przekazanie tej informacji może dać szansę na uporządkowanie spraw i godne pożegnanie się z bliskimi.

Choć używanie kłamstwa może i jest skuteczne w polityce i nie tylko w niej, to oczekuję od wszystkich, a przede wszystkim od tych, którzy zajmują wysokie pozycje w społeczeństwie, by zachowywali się godnie i nie używali kłamstwa do realizowania swoich celów.

Myślę, że podstawową zasadą w mediach, w polityce, kościele, szkołach, uczelniach powinno być mówienie prawdy. Wiem, że mój postulat brzmi trochę jak idée fixe, ale właśnie to pokazuje jak bardzo upadliśmy jako społeczeństwo, że coś, co powinno być oczywiste uznajemy za nierealne.

My chrześcijanie powinniśmy być utożsamiani z mówieniem prawdy, bo On, Jezus Chrystus jest Prawdą.